Dinsdag 29 juli Pushkar, pelgrims en kamelen

Pushkar is vooral bekend vanwege de grote kamelenmarkt die hier jaarlijks in de hindoemaand Kartik (oktober-november) wordt gehouden. Dat zal wel niet toevallig zijn, want al is het nu eind juli, we hebben nog nergens zoveel kamelen gezien als hier. Eigenlijk zijn het dromedarissen maar iedereen heeft hier over “camels”. Ze worden vooral gebruikt als last- en trekdier. Als we hier kamelen zien, zijn er meestal ook kamelenkarren in de buurt. Een tweewielige kar, soms met een dakje erboven om personen (vooral toeristen, vermoed ik) te vervoeren. Maar ik heb nog geen toeristen gezien die er gebruik van maken.
Het hele jaar door is Pushkar ook een hindoe-pelgrimsoord. Op deze plaats zou de god Brahma, een demon hebben verslagen met een lotusbloem. Op de drie plaatsen waar bloemblaadjes uit de hand van Brahma op de grond vielen, ontstonden heilige meren. Het heilige meer is omgeven door 52 gaths (oevertrappen) die zijn aangelegd door vroegere radja’s. Op deze trappen speelt een groot deel van het pelgrimsgebeuren zich af. Vanuit ons hotel, ongeveer anderhalve kilometer buiten de stad, horen we de hele dag de gezangen en gebeden (Mantra’s, steeds herhaalde gebedsregels; soort litanie).
We lopen vanaf ons hotel naar de stad. Het is vandaag, net als de vorige dagen, bewolkt. Dat wel zeggen dat het wel warm en benauwd is, maar je loopt niet in de volle zon en dat maakt het best te doen. Al zweet je wel peentjes omdat de luchtvochtigheid zo hoog is.Onderweg neem ik een foto van een vrouw langs de kant van de weg. Meestal geef ik dan 20 of 50 Rupees. Maar deze vrouw wil geen geld maar chapati, een plat Indiaas broodje. Oké, vind ik een goed idee. Kost ietsje meer maar dat kan de kop niet kosten. We moeten dus naar een stalletje waar ze chapati’s bakken. Onderweg verteld ze dat ze een kind heeft en geen man. Verder reikt haar Engels niet. Dit zinnetje zal ze al wel vaker verteld hebben aan toeristen. Als ze een grote zak met vuilnis, wordt het kleine beetje dat ze al eerder heeft verzameld erbij gestopt en de hele zak wordt meegezeuld. In de stad loopt ze naar een winkeltje. Daar hebben ze niet wat ze wil hebben. In het volgend winkeltje zie ik ook geen chapati’s maar ik krijg een pak in mijn handen gedrukt dat lijkt op een pak koekjes. ´Voor chapati´ zegt de verkoper. Er blijkt nog een zak meel bij te horen. Ah, nu begin ik het te snappen. Het kost me minstens tien keer wat ik normaal geef voor een foto, maar ik kan nu een extra foto maken van een glunderende vrouw die minstens een paar dagen eten heeft voor zichzelf en haar kind. Als dat tenminste bestaat. De goede daad is vandaag weer gedaan. In India zeggen ze “Het is goed voor je karma”. Dat betekent dat mijn kansen stijgen in mijn volgend leven. Tenminste als ik er iets van heb begrepen.
Vragen om chapati in plaats van geld blijkt trouwens een trent, merken we vandaag.
Als we net in de stad zijn krijgen we al een handvol bloemblaadjes toegereikt, die we geacht worden in het heilige meer te gooien voor “good luck”. We worden zonder pardon naar de gaths bij het meer geloodst. Daar worden we door een priester opgevangen en begeleidt in een puja (ritueel gebed) met het nazeggen van mantra’s en in het water gooien van de rozenblaadjes. De puja is voor het welzijn en een lang leven van onze broers, zussen, kinderen en kleinkinderen. Natuurlijk moest er ook een donatie gedaan worden. Buitenlanders worden geacht flink bij te dragen in euro’s of dollars. Vijf euro was niet genoeg voor 10 familieleden. Dat moest minstens € 10,- worden. Nu weten jullie gelijk hoeveel jullie geluk mij waard is. Maar bedenk wel, dat ik normaal niet zoveel in een collectebus doe. Ik hoop dat er niet meer van dit soort gebedsacties komen, want ik heb nu niet meer kleiner dan € 50,-.
We verlaten de gaths richting Brahma-tempel. Pushkar is een van de weinige plaatsen, volgens sommigen zelfs de enige in India, met een tempel die aan Brahma gewijd is. Brahma mag dan de belangrijkste god zijn, hij is zeker niet de populairste.
De enige, voor toeristen begaanbare weg naar de tempel is door de bazaar. Meestal wordt je in de bazaars door tientallen verkopers op je nek gesprongen: “Mister look here, nice clothes, nice this, nice that, cheap price, good quality” enz. enz. Hier in Pushkar valt dat erg mee. De kooplieden gedragen zich hier tamelijk rustig. Wel worden we tientallen keren aangesproken, door allerlei lieftallige dames en ook wel mannen met tulbands die op de foto willen: “Mister, Photo!”. Nou ben ik de beroerdste niet, als ik een mooie foto kan maken. Dus de eerste keer netjes een foto gemaakt van drietal jonge dames maar toen moest er opeens betaald worden. Toen ik antwoordde dat ze zelf hadden gevraagd om gefotografeerd te worden, werden ze ontzettend kwaad. Voortaan zoek ik zelf mijn onderwerpen wel uit.
Bij de Brahma-tempel mogen geen camera’s en rugzakken mee naar binnen genomen worden. Er zijn houten kastjes met sleutels waar je waardevolle spullen kunt achterlaten. Dat is natuurlijk een risico, maar het leek mij aanvaardbaar. Helaas, paste mijn rugzak met camera, telelens en flitser niet in het kastje. Dan mocht ik het wel achter de toonbank zetten. Aangezien jan en alleman daar rondloopt, leek dat risico mij iets te groot. Dan maar geen bezoek aan Brahma. Tenslotte kun je niet al het materiële opgeven voor het spirituele.
Sadu’s doen dat wel. Hier in deze pelgrimsplaats lopen er tientallen. Niet van die extremen, die in hun nakie lopen met een gewicht aan hun penis. Zoals je soms op plaatjes ziet. Maar religieuze mannen met een lang wit of oranje gewaad en een lange baard. Als we ’s avonds terug lopen naar ons hotel, liggen er een tiental langs de weg te slapen op een betonnen verhoging. Sommigen hebben een radiootje. Verder hebben ze niet meer bij zich dan ze in een schoudertasje kunnen dragen.
Overigens zijn we ’s middags nog wel terug gegaan naar de Brahma-tempel, nadat we onze camera’s in het hotel hadden achtergelaten. Nadat we de trappen naar de tempel hadden beklommen, natuurlijk nadat we onze schoenen beneden hadden achtergelaten, kwamen we op een tempelpleintje met meerdere kleine gebouwtjes. De grootste was de tempel waar een beeld van Brahma stond. Ik had me een prachtig stenen beeld van Brahma de Schepper en Almachtige voorgesteld. Maar het was een klein onooglijk zwart beeldje met een doek erover, zodat alleen zijn gezicht te zien was. Of waren het toch vier gezichten? Want Brahma kijkt tegelijk naar alle vier de windstreken. Ik kon het in de donkere nis niet goed onderscheiden. De bloemblaadjes, die we bij het inleveren van de schoenen hadden gekregen, mochten we hier aanbieden aan de priester. Die voegde er een handje volkleine ronde suikerklantjes aan toe. Vervolgens werden we door een priester in opleiding, rondgeleid langs een aantal altaren van diverse goden en overal konden we enkele bloemblaadjes met suiker offeren. De altaren voor Shiva waren onder de grond gesitueerd. De jonge priester had de vaart er goed in. Het was wel een goed voorbeeld van het concept van een hindoeïstische tempel. Er is een hoofdtempel voor de god waaraan de tempel is gewijd en daarnaast zijn er aan aantal kleinentempels,c.q. altaren in nissen, voor andere goden die verwant zijn aan de hoofdgod van de tempel.
‘s Middags hadden we nog geprobeerd enkele andere tempels te bezoeken. Keus genoeg. Volgens het toeristenboekje zijn er 400; volgens de priester bij de gaths, maar liefst duizend.In ieder geval zijn het er veel. Dat hebben we zelf kunnen constateren.
De eerste die we wilden zien heeft een Zuid Indiase bouwstijl. Helaas ligt hij een beetje buiten de route van de bazaars. In de talrijke zijstraatjes en steegjes raak je snel de weg kwijt als je niet precies weet waar je moet zijn en hoever het is. Dat hebben we dus na enige tijd maar opgegeven.
De tweede heeft een toren met tientallen gebeeldhouwde figuren van goden godinnen. Dat konden we van buiten mooi bekijken. Helaas is deze tempel niet toegankelijk voor buitenlanders.
Toen we in de stad op een dakterras zaten te eten, hadden we wel een mooi uitzicht over alle tempels en torentjes van de stad. Niet alleen een bijzonder uitzicht, maar er heerst ook een speciale sfeer in deze pelgrimsstad. Verder moeilijk te omschrijven. Een “Lourdes-gevoel” komt denk ik het dichtste bij deze mengeling van spiritualiteit en commercie.